Azerbaycan’ın batısında, Zengezur koridoru ve İran sınırında yer alan Zengilan ilçesi, tarihi, kültürel ve jeopolitik açıdan önemli bir yere sahiptir. 1993 yılında Ermeniler tarafından işgal edilen Zengilan, 44 gün süren II. Karabağ Savaşı’nda destansı bir zaferle 20 Ekim 2020 tarihinde Ermeni işgalinden kurtarılmıştır.
Bu yıl Zengilan’ın ikinci zafer yıl dönümünde, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in katılım sağladığı törenle Zengilan Uluslararası Havalimanı hizmete açıldı. Azerbaycan’ın işgalden kurtardığı topraklarda inşa ettiği ikinci havalimanı olan Zengilan Uluslararası Havalimanı’nın temeli, 26 Nisan 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından atılmıştı. Yapım aşaması tamamlanan bu havalimanı sayesinde Zengilan uluslararası nakliye ve lojistik merkezine dönüştürülmesi hedefleniyor. Saatte 200 yolcuya hizmet verecek kapasiteye sahip havalimanının pisti 3 bin metre uzunluk ve 60 metre genişliğe sahiptir. Geniş ve otomatik sistemlerle donatılan havalimanın inşaatında Türk şirketleri de yer almıştır. Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov’un 14 Ekim’de imzaladığı kararname ile birlikte Zengilan Havalimanı’na, “uluslararası havalimanı” statüsü verilmesi kararı alınmıştır. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), Zengilan Havalimanı’nı ZZE kodu ile uluslararası havalimanları listesine eklemiştir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan’da
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in davetiyle havalimanının açılış törenine katılmak için Azerbaycan ziyaretinde bulunmuştur. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile TBMM Başkanvekili Celal Adan, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, AK Parti Genel Başkanvekili Binali Yıldırım, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Ömer Çelik, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Türkiye - Azerbaycan Parlamentolar arası dostşuk gurubu Başkanı Şamil Ayrım da Zengilan’a gitmiştir. Ziyarette yapılan ikili görüşmelerde Türkiye ve Azerbaycan ilişkileri tüm boyutlarıyla gözden geçirilmiş, iş birliğinin daha da geliştirilmesine yönelik atılabilecek adımlar ele alınmış, güncel bölgesel ve küresel meseleler konuşulmuştur.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Zengilan Uluslararası Havalimanı’na İnen İlk Devlet Başkanı Oldu
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bulunduğu uçak, Zengilan Uluslararası Havalimanı’na inmiş ve Erdoğan, yeni havalimanına inen ilk devlet başkanı olmuştur. Yeni havalimanının açılış kurdelesini kesen Erdoğan ve Aliyev’e, havalimanının sembolik anahtarları takdim edilmiştir. İki liderin havalimanını gezmesinin ardından, Dost Agropark Zengilan Akıllı Tarım Köyü Projesi’nin ilk etabı açılmıştır. Açılış programında bu projede alınan mesafeyi, yapılan yatırımı gördüklerini belirten Erdoğan, “Nereden nereye diye bir tespitimiz var. Buralar savaşı görmüş ve tamamen insanların yaşamından uzak hale gelmiş olan yerler, şimdi bereketli topraklar haline döndü.” şeklinde ifadede bulunmuştur. Erdoğan hayvancılığın ve tarımın dünyadaki önemine dikkat çekerek, Aliyev ile bölgeye kısa zamanda bir baraj yapılmasını görüştüklerini ve bu toprakların çok daha bereketli hale geleceği, şeklinde açıklama yapmıştır.
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aliyev de Türkiye-Azerbaycan dostluğunun sonuçlarını her alanda gördüklerini belirterek, “Tüm Azerbaycan halkı için büyük bir bayramdır.” ifadesini kullandı. İki lider Dost Agropark Zengilan Akıllı Tarım Köyü Projesi’nin ilk etabını açtıktan sonra Cebrayıl şehrine gitti. Burada ilk olarak Kumlak Tren İstasyonu’nun yapılacağı bölgeye geçip, Azerbaycan Dijital Gelişim ve Ulaştırma Bakanı Reşat Nebiyev’den istasyon projesine ilişkin bilgi alarak tren istasyonu temeline ilk harcı attılar.
Cebrayıl’da düzenlenen ortak basın toplantısında Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Azerbaycan-Ermenistan dile Türkiye-Ermenistan normalleşme süreçleri birbirini destekleyecek şekilde ilerliyor, bu fırsat en iyi şekilde değerlendirilmeli.” şeklinde ifadede bulunan Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kardeşime sordum. Dedim ki bu dünyadaki AGİT, Avrupa Birliği filan buralara gelip hiç görmedi mi? Yok gelmiyorlar. Niye gelmiyorlar? Çünkü kendi yüz karalarını, Batı’nın yaptıklarını görecekler. Buralara onlar bu tür destekleri vererek o işgal süreci içerisinde işte ne hale getirmişler Cebrayıl’ı, diğer bütün Karabağ’ı, bunu görecekler. Tabii bunları görmek istemiyorlar. Aslında onlar neler yapıldığını biliyorlar. Bu işleri Lahey Adalet Divanı’na getirmek suretiyle bunların tazminini istemek lazım. Bunların tazminini istemek suretiyle de bunları köşeye sıkıştırmak lazım. Batı’yı dünyanın çok iyi tanıması lazım. Tanıtmamız lazım hep birlikte.”
Aliyev’in eşine az rastlanır büyük bir kalkınma hamlesiyle yerle yeksan olmuş bölgelere, viyadükler, köprüler, demir yolları, otoyol, otobanlarıyla yeniden bir Azerbaycan inşa ettiğine değinen Erdoğan, şöyle devam etti:
“Bunları biz yaşıyoruz, görüyoruz. Duyarak değil, görerek bu ifadeleri kullanıyoruz. Bu, başta İlham Aliyev kardeşim olmak üzere tüm kadrosunun attıkları adımlar, yaptıkları çalışmalar sayesindedir. Bu kadar kısa zamanda Azerbaycan adeta küllerinden doğrularak, yeniden ayağa kalkıyor. Zengilan’da açılışını yaptığımız uluslararası havalimanı Azerbaycan’ın kahramanlık destanından sonra şimdi de Karabağ’ın kalkınma destanının yazıldığının adeta bir göstergesidir. Böylesine önemli bir projede Türk şirketlerinin de rol almış olması bizim için de ayrıca iftihar vesilesi.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir yıl sonra geldiklerinde Cebrayıl yolunun çok daha farklı bir hale geleceğini düşündüğünü dile getirerek, “Çünkü burada da altyapıda gayet güzel adımlar şu anda atılmış vaziyette. Burada da yine Cengiz, Kalyon şirketlerinin müşterek çalışmasıyla bu adım da atılmış vaziyette. Bir yıl sonra herhalde artık burada asfaltlama işlemlerinin yapıldığını, viyadüklerin yapıldığını ve yine bugün temelini attığımız demir yolu ile ilgili adımların atılarak demir yolunun da buraya gelecek olması, buradaki kalkınma hareketinin gerçekten büyük bir proje olarak ne kadar hızla ilerlediğini göstermesi bakımından önem arz ediyor.” diye konuştu.
Aliyev: “Türkiye Dünyada Önemli Güç Merkezidir.”
Düzenlenen ortak basın toplantısında, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Türkiye dev projeler gerçekleştiriyor. Bölgede söz sahibidir. Dünyada önemli güç merkezidir. Herkes bilmelidir ki bu başarılar Recep Tayyip Erdoğan sayesindedir.” dedi. Cumhurbaşkanı Aliyev, Türkiye ve Azerbaycan birliğinin bölgede ciddi bir barış ve istikrar faktörü haline geldiğini, ifade ederek, “Birileri yine bize karşı adaletsizlik yapmak istese bu faktörü (Türkiye ile Azerbaycan’ın müttefikliği) ciddi şekilde göz önünde bulundurmalıdır.” diye ifade etti. Erdoğan’ı bu topraklarda ağırlamaktan büyük onur duyduğunu belirterek sözlerine devam eden Aliyev, Zengilan’ın işgalden kurtarılışının ikinci yılını kutladıklarını hatırlatarak, böyle bir günde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının Azerbaycan’da, Zengilan’da ve Cebrayıl’da olmasının özel anlam taşıdığını vurguladı. Zengilan’dan sonra Azerbaycan ordusunun Gubadlı’yı da kurtardığını, Laçin ve Şuşa’ya yöneldiğini hatırlatan Aliyev, şöyle devam etti: “10 Kasım’da Şuşa Ermeni işgalinden kurtarıldı. Bundan sonra Ermenistan teslim oldu. Tüm bu şanlı tarih bizim ortak tarihimizdir. Çünkü II. Karabağ Savaşı’nın ilk saatlerinde kardeşim Erdoğan, Azerbaycan’a desteğini ifade etti. Azerbaycan’ın yalnız olmadığını, Türkiye’nin Azerbaycan’ın yanında olduğunu belirtti. Bu siyasi ve manevi destek, savaşın son gününe kadar devam etti. Bu bize ek güç veriyordu. Bazı güçlerin bu konuya müdahalesini önlüyordu. Türkiye ile Azerbaycan’ın birliği zafer kazandı. Biz bugün yeniden kurulan Karabağ ve Zengezur’da yine Türkiye ve Azerbaycan birliğini görüyoruz.”
Türkiye ile Azerbaycan birliğinin önemine değinen Aliyev, şöyle konuştu: “Türkiye gibi bir ülkenin bizim kardeşimiz olması bizim için büyük mutluluktur. II. Karabağ Savaşı’nda ve savaş sonrasında bu birliği daha da güçlendirdik. Geçen yıl Şuşa Beyannamesini imzaladık ve Türkiye ile Azerbaycan resmen müttefik oldu. Bu halklarımıza mutlu, bölge ve dünya için ciddi mesajdır. Türkiye ve Azerbaycan birliği bölgede ciddi bir faktördür. Barış ve istikrar faktörüdür. Birileri yine bize karşı adaletsizlik yapmak istese bu faktörü (Türkiye ile Azerbaycan’ın müttefikliği) ciddi şekilde göz önünde bulundurmalıdır.
Değerli kardeşimin liderliği sayesinde Türkiye son yıllarda büyük ve başarılı bir yol kat etmiştir. Dünya çapında güç merkezine dönüşmüştür. Türkiye’deki istikrar, kalkınma ve gelişim göz önündedir. Dünyanın birçok ülkesinde krizler yaşanıyor. Ülkeler yönetilemez duruma düşüyor. Ekonomik zorluklar insanların haklı itirazlarına neden oluyor. Türkiye ise güvenle ilerliyor, dev projeler gerçekleştiriyor. Bölgede söz sahibidir. Dünyada önemli güç merkezidir. Herkes bilmelidir ki bu başarılar Recep Tayyip Erdoğan sayesindedir.”
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Erdoğan’ın Azerbaycan’da çok sevildiğini ve büyük saygı gördüğünü belirterek, sözlerini, “Her yerde Türkiye ve Azerbaycan bayrakları beraber dalgalanmaktadır. Bunlar kalpten gelen duygular ve ecdatlarımızdan kalan miras ve günümüzün talebidir. Bundan sonra bölgedeki süreçler Türkiye ve Azerbaycan’ın aktif katılımı ve izniyle yürütülecektir. İş birliğimiz bölgesel çerçeveden çıkarak küresel çerçeveye yükselmiştir.” diye tamamladı.
Erdoğan ve Aliyev, daha sonra Azerbaycan-Türkiye Uluslararası Orman Eğitim Merkezi, Akıllı Fidancılık ve Dostluk Orman Kompleksi’nin temelinin atılacağı bölgeyi ziyaret etmişlerdir. Erdoğan, Cebrayıl’da temelini attıkları Ormancılık Eğitim Merkezi ve fidanlığın da Türkiye-Azerbaycan dayanışmasının simgesi olduğunu belirterek şu ifadelerde bulundu:
“Nahçıvan’ı Azerbaycan’ın batı reyonlarına bağlayacak Zengezur Koridoru’na ilişkin bazı çevrelerdeki korku ve endişeler bana göre yersizdir. Yani artık bütün Karabağ’ın attığı bu adımlardan sonra böyle bir korkuya yer yok. Emin adımlarla Azerbaycan yoluna devam ediyor. Bu yol bölgenin barış, huzur ve istikrarına katkı sağlayacağı gibi Hazar geçişli doğu batı orta koridor güzergahındaki bütün ülkeler için ticaret ve yatırım imkanları sunacaktır. Azerbaycan, 44 günlük vatan muharebesinde kendi topraklarını işgalden kurtarmış, 30 yıldır verilmeyen hakkını geri almıştır. Ermenistan ile müzakerelerinde samimi adımlar atan ve müspet tekliflerde bulunan Azerbaycan, nihai hedefinin kalıcı barış, refah ve istikrar olduğunu ortaya koymuştur. Her zaman söylediğim gibi barışın kaybedeni olmaz. Yegâne gayemiz, bölgemizin müreffeh geleceğini inşa etmektir. Azerbaycan-Ermenistan ile Türkiye-Ermenistan normalleşme süreçleri, birbirini destekleyecek şekilde ilerlemektedir. Açılan bu fırsat penceresini en iyi şekilde değerlendirmek gerekiyor.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhuriyeti’n yüzüncü yılının kutlanacağı 2023 senesinin Azerbaycan’da da Haydar Aliyev yılı olarak kabul edilmesinden duydukları memnuniyeti de dile getirerek, “Umummilli Lider Haydar Aliyev’in aziz hatırasını birlikte yaşatmaya devam edeceğiz.” dedi. Gösterilen misafirperverlikten dolayı teşekkür eden Erdoğan, konuşmasını, “Rabbim birliğimizi, beraberliğimizi daim kılsın. Yaşasın Azerbaycan, yaşasın Türkiye kardeşliği.” sözleriyle tamamladı.
Azerbaycan ziyareti dönüşü, uçakta gazetecilerin gündeme ilişkin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Zengilan’ın son derece önemli bir konumda olduğunu belirterek, Zengilan’da hizmete açılan havalimanının sadece Azerbaycan için değil tüm bölge için önem teşkil edeceğini ifade etmiştir. Erdoğan, “Bölgenin dünya ile bağlantısının yeniden tesisi ve ulaştırma hatlarının kuvvetlendirilmesi, stratejik hamlelerdir. İnşallah bu atılımları seneye Laçin Havalimanı’nı da hizmete açarak taçlandıracağız.” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Azerbaycan’ın işgalden kurtarılan topraklarında başlattığı imar ve kalkınma hamlelerini süratle devam ettirdiğinin altını çizen Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Geçen sene Şuşa ve Fuzuli’yi ziyaret ettiğimizde, azat edilen topraklardaki çalışmaları yerinde incelemiştik. Bir yıl sonra Karabağ’ın geldiği noktayı görmek, günden güne gelişimine şahit olmak, doğrusu beni son derece mutlu etti. Bu projelerde kurumlarımızın ve Türk şirketlerinin payının olması bizler için ayrı bir iftihar kaynağıdır. Bu vesileyle başta İlham kardeşim olmak üzere, tüm Azerbaycan halkını bir kez daha tebrik ediyorum. Azerbaycan’ın yatırım hamleleriyle Karabağ’ın kısa süre içinde bölgenin parlayan yıldızı olacağına inanıyorum.”
Ziyarette Aliyev ile görüşmesinde ikili ilişkileri, bölgesel ve uluslararası gelişmeleri de ele aldıklarını anlatan Erdoğan: “Güney Kafkasya’ya yönelik ortak vizyonumuzun barış, istikrar ve kalkınma temelinde inşa edildiğini bir kez daha teyit ettik. Sınırların belirlenmesi, Nahçıvan ve Azerbaycan’ın batı bölgeleri arasındaki bağlantı yolunun açılması ve barış anlaşmasının imzalanması, bölgenin normalleşmesi için mühim adımları teşkil edecektir. Büyük bedeller ödenerek, uzun yıllar sonra bölgede kalıcı barış şansı yakalanmıştır. Biz, tüm samimiyetimizle Ermenistan’ın bu tarihi fırsatı değerlendirmesini bekliyoruz. Azerbaycan-Ermenistan müzakerelerindeki ilerlemenin, Türkiye-Ermenistan arasındaki normalleşme sürecine de müspet katkı yapacağı şüphesizdir. Kardeş Azerbaycan ile iş birliğimizi ‘tek millet iki devlet’ şiarıyla her alanda daha da güçlendirmekte kararlıyız. Ziyaretimin sadece ikili ilişkilerimiz bakımından değil tüm bölgemiz için hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.” açıklamalarında bulundu.
Çok boyutlu ve stratejik düzeyde ilerleyen Türkiye-Azerbaycan ilişkileri yoğun bir şekilde devam ederken karşılıklı üst düzey ziyaretler kritik bir öneme sahiptir. İkili ilişkilerin daha sıkı şekilde ilerlemesi amacıyla 2010 yılında cumhurbaşkanları düzeyinde Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi (YDSK) tesis edilmiş; 15 Haziran 2021 tarihinde imzalanan Şuşa Beyannamesiyle, ilişkilerimiz müttefiklik seviyesine yükseltilmiştir. Türkiye, Ermeni işgalinden kurtarılan Karabağ topraklarının yeniden imar edilmesi amacıyla, altyapı çalışmalarının yapılması, enerji ile ticaret hatlarının işlevsel hale getirilmesi ve bölgesel güvenliğin tesis edilmesi yönündeki çalışmalara destek olmaktadır. Türkiye ve Azerbaycan arasında bölgesel istikrar, barış ve refaha katkı sağlayan iş birliği mekanizmaları kardeşlik ve karşılıklı destek zemininde ilelebet ilerlemeye devam edecektir.
