Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) Meclis Başkanları Toplantısı ve TÜRKPA 9. Genel Kurul Toplantısı 18-19 Aralık 2019 tarihinde Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de “Türk Dünyası’nda Parlamenter Diplomasi: Barış ve Güvenlik için Bölgesel İşbirliğinin Güçlendirilmesi” temasıyla düzenlendi. Genel Kurul da dönem başkanlığını Türkiye’den Azerbaycan devraldı. Genel Kurul’dan, TÜRKPA’nın faaliyetlerinin güçlendirilmesine yönelik kararlar çıktı. Tarafların müzakereleri sonucunda Türk Dünyası Kadın Milletvekilleri Grubu’nun ile Türk Dünyası Genç Parlamenterler Grubu’nun kurulması konularında mutabık kalındı. Öte yandan, TÜRKPA 10. Genel Kurul Toplantısı’nın 2020’de Kazakistan’da yapılacağı beyan edildi. Genel Kurul sonunda Bakü Deklarasyonu kabul edildi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Mustafa Şentop, Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı Oktay Esadov, Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Meclisi Başkanı Sayın Nurlan Nigmatulin, Kırgız Cumhuriyeti Jogorku Keneşi Başkanı Sayın Dastanbek Cumabekov ve TÜRKPA Genel Sekreteri Altınbek Mamayusupov’un yanı sıra Azerbaycan Milli Meclisi’nin davetlisi olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhuriyet Meclisi Başkanı Teberrüken Uluçay da Bakü’de gerçekleştirilen toplantıya katıldı. Özbekistan Ali Meclisi Senato Başkanı Sayın Tanzila Narbayeva da toplantıya misafir olarak iştirak etti. Meclis Başkanları Toplantısı’nda konuşan TBMM Başkanı Mustafa Şentop, TÜRKPA’nın önümüzdeki süreçte tüm bağımsız Türk devletlerinin meclislerini çatısı altında birleştireceğini umduğunu belirtti.
“Türk Konseyi Zirvesi’nde Barış Pınarı Harekatı’na Verilen Destek Bizim İçin Çok Anlamlıdır”
TÜRKPA’nın gelecekte daha büyük başarılara imza atacağını vurgulayan Şentop şöyle konuştu; “Dünyada barış ve huzurun hakim olması gayesiyle, Türk yurtlarının her köşesinde barış, düzen, adalet ve kalkınmaya ulaşmasını arzu ediyoruz. Bunun için her alanda aramızdaki ilişkilerin ve iş birliğinin gelişmesi için gayret gösteriyoruz. Yalnız iyi günde değil, kötü günde de yan yana duruyoruz. Bunun en güzel örneğini, Ekim ayında gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Keneşi Devlet Başkanları Zirvesi’nde gördük. Türkiye’nin bölgeye barış ve istikrar getirmek için yürüttüğü Barış Pınarı Harekatı’na verilen destek bizim için çok anlamlıdır.”
“Terör ve Organize Suç Örgütleriyle Mücadeledeki İş Birliğimizi Daha da Güçlendirmeliyiz.”
Şentop ayrıca, insanlığa karşı işlenen terör gibi suçlarda iş birliğinin geliştirilmesine önem verdiklerini kaydederek şu şekilde devam etti; “Türkiye olarak özellikle FETÖ, PKK ve PYD terör örgütleriyle mücadelenin ülkemizin en öncelikli milli güvenlik meselesi olduğunu ifade etmeliyim. Üye ülkelerden FETÖ’nün ülkelerindeki faaliyetlerine ve mevcudiyetine yönelik kesin tedbirler almalarını, Türkiye tarafından yapılan iade ve mal varlığı dondurma taleplerine ilişkin süreçleri neticelendirmelerini bekliyoruz. En başta kardeşlik hukuku, sonrasında bu çatı altında yürüttüğümüz parlamenter diplomasinin gereği, terör ve organize suç örgütleriyle mücadeledeki iş birliğimizi daha da güçlendirmeliyiz.” TBMM Başkanı Şentop konuşmasında, Türkiye’nin dönem başkanlığı süresince yapılan çalışmaları anlattı ve katılımcıları önümüzdeki yıl TBMM’nin yüzüncü yıldönümü kutlamalarına katılmaya davet etti.
Esadov’dan Türkiye’ye Teşekkür
Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı Esadov ise TÜRKPA’nın etkili bir örgüt haline geldiğini ifade etti ve parlamenter işbirliğinin önemini vurguladı. Esadov, TÜRKPA’ya üye ülkelerin yasalarının iyileştirilmesi, model yasaların hazırlanması, komisyonların faaliyetlerinin geliştirilmesi ve parlamento sekreterlikleri arasında tecrübe paylaşım programlarının sürdürülmesine çalışacaklarını ifade etti. Dönem başkanlığını devralan Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı Esadov, Türkiye’ye başarılı dönem başkanlığından ötürü teşekkür etti.
TÜRKPA’nın son dönemde büyük adımlar attığını kaydeden Nurlan Nigmatulin ise Türk devletleri arasındaki ilişkilerin güçlenmesine katkı sağlayacak model kanunların özel önemine değindi. Nigmatulin, KEİPA’ya TÜRKPA’da gözlemci statüsü verilmesini olumlu olduğunu belirterek Özbekistan’ın da yakın gelecekte TÜRKPA’ya üye olacağını umut ettiğini belirtti. Dastanbek Cumabekov ise parlamenter diplomasinin çağdaş dünyadaki önemine işaret ederek TÜRKPA’nın gerçek sorun ve zorluklarla mücadelede üstleneceği rol hakkında konuştu.
Narbayeva’dan Özbekistan’ın Üyeliğine İlişkin Önemli Mesaj
TÜRKPA Genel Kurulu’nda Özbekistan’ı temsil eden Narbayeva ise Özbekistan’ın, Türk devletleri arasındaki parlamentolar arası ilişkilerin geliştirilmesine büyük önem atfettiğine dikkat çekti. Narbayeva, TÜRKPA için son derece önemli bir mesaj da verdi. TÜRKPA’ya katılmak için Özbekistan’ın 22 Aralık 2019 tarihindeki parlamento seçimlerinden sonra gerekli tüm adımları atacağını belirtti.
Şentop’un Azerbaycan Temasları
TBMM Başkanı Şentop, Bakü’de, Azerbaycan’ın merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in kabri ile Türk ve Azerbaycan şehitliklerini ziyaret etti. Şentop ile Azerbaycanlı mevkidaşı Oktay Esedov bir araya geldi ve Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov ile de bir görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşmelerinin yanı sıra, Şentop, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından kabul edildi. Şentop, görüşmelerinden Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler hakkında da görüş alışverişinde bulundu.
Şentop, temasları kapsamında Kırgızistan Meclis Başkanı Dastanbek Cumabekov ve Özbekistan Senato Başkanı Tanzila Narbayeva ile de ikili görüşmeler yaptı. Bakü ziyaretindeki görüşmelerini değerlendiren Şentop, “TÜRKPA, Türkiye’nin önem verdiği bir kurul. TÜRKPA’nın güçlenmesini ve uluslararası arenada daha etkin hale gelmesini, faaliyet alanının da genişlemesini istiyoruz. Ayrıca üye sayısının da artmasını istiyoruz.
Özbekistan’da pazar günü seçimler var. Bu seçimlerin akabinde Özbekistan da üye olacak. Türkmenistan’ın da üye olmasını arzu ediyoruz. Bu yönde de gayretlerimiz, çalışmalarımız olacak. Güzel toplantılar oldu. Bütün ülkelerin mutabık kaldığı husus TÜRKPA’nın daha da güçlendirilmesi ve etkin hale getirilmesi yönündeydi” dedi. Mustafa Şentop, Azerbaycan’da basın mensuplarıyla röportaj da gerçekleştirdi. Trend Haber Ajansı’ndan Rufiz Hafızoğlu’nun sorularına yanıt veren Şentop “İki kardeş devlet olan Türkiye ve Azerbaycan, siyasi, ekonomik, enerji, askeri ve çeşitli alanlarda işbirliği yapmaktadır. Azerbaycan ve Türkiye ilişkilerinin daha da geliştirilmesi için daha neler yapılması gerekiyor?” sorusunu şöyle cevapladı; “Tek millet iki devlet” ifadesi ile her zaman dile getiriyoruz. Sizin de belirttiğiniz gibi ülkelerimiz hemen her alanda karşılıklı işbirliği içinde. Kuruluşundan itibaren, ilk tanıyan ülke olarak, kardeş gördüğümüz Azerbaycan’ın büyüyüp gelişmesi, daha müreffeh bir seviyeye gelmesi hem de ticari siyasi askeri ve diğer alanlarda işbirliğimizi daha da kuvvetlendirmek bizim önceliğimiz olmuştur. Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev’in desteğinde ülkelerimiz arasındaki ilişki her geçen gün daha da ileri bir düzeye taşınıyor. Tabii Parlamento olarak, iki ülkenin meclisleri ve milletvekilleri, ilgili komisyonları da ilişkilerimizin gelişmesi için güçlü şekilde destek veriyor. Hem resmi ilişki ve işbirlikleri hem de iş insanlarımız, müteşebbislerimizin karşılıklı bir araya getirilmesi, yeni imkanlar oluşturulması için hep birlikte çaba harcıyoruz.
Hafızoğlu’nun “Azerbaycan olarak her zaman Türkiye’nin desteğini aldık. Efendim Türkiye olarak Azerbaycan’ın Türkiye’ye verdiği desteği nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusunu ise TBMM Başkanı Şentop’un yanıtı şöyle oldu:
“Bu kardeş olma, tek millet olmanın gereği. Tabiidir ki kritik dönemlerde, uluslararası platformlarda ülkelerimizin menfaati gereği birlikte hareket edip birbirimizi destekliyoruz. Azerbaycan da aynı şekilde. Bunun en somut örneği iki ülke arasındaki ekonomik ve diğer alanlardaki ilişkilerdir. Uluslararası çapta önemli enerji yatırımları ve işbirlikleri yapıyoruz. Azerbaycan da her zaman Türkiye’nin yanında olmuş ve bu konuda desteğini esirgememiştir. Azerbaycan’ın ulusal lideri ve kurucu devlet başkanı merhum Haydar Aliyev’den bu yana ilişkilerimiz bu şekilde devam etmiş ve hep daha ileriye gitmiştir. Biz de Azerbaycan’ın bu duruşunu ve desteğini takdirle karşılıyoruz tabii ki.”
