Geçtiğimiz yıl, Bakü Beyannamesi’nin imzalandığı Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan Üçlü Meclis Başkanları Toplantısı bu yıl ikincisi gerçekleştirilmek üzere toplandı.
Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan Üçlü Meclis Başkanları İkinci Toplantısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Mustafa Şentop’un ev sahipliği ile 21 Temmuz 2022 tarihinde, İstanbul’da yapıldı. Toplantıya, Azerbaycan Milli Meclisi Başkanı Sahiba Gafarova ve Pakistan Milli Meclisi Başkanı Raca Pervez Eşref katıldı.
İstanbul Renaissance Polat Otel’de gerçekleşen toplantı, TBMM Başkanı Şentop’un açılış konuşmasıyla başladı ve yaklaşık üç saat sürdü. Üç ülkenin başkanlarının konuşma yaptığı toplantının ardından, tarafların imzasını taşıyan İstanbul Beyannamesi imzalandı. 27 Temmuz 2021 tarihinde imzalanan Bakü Deklarasyonu’na vurgu yapılan beyannamede, devletler ve milletler arasındaki karşılıklı diyaloğu ve iş birliğini geliştirme ve iç ve dış tehditlere karşı ortak hareket etme kararının önemi vurgulandı.
Beyannamede, ortak tarih, kültür ve medeniyet bağlarının güçlendirilmesi ve bu amaçla ortaklaşa faaliyetlerin düzenlenmesine dikkat çekildi. Güvenlik tehditlerinin, genel küresel barış ve istikrar üzerinde yarattığı çok boyutlu dalgalanmanın altı çizilerek; bölgesel ve küresel meselelerin ele alınmasında parlamenter diplomasiyi kullanmada mutabık kalındığı, uluslararası parlamenter kuruluşlar bünyesinde üç kardeş ülkenin ortak tavır benimsemesinin önemli olduğu belirtildi.
İstanbul Beyannamesi’nde, ülkelerin bölgesel ve küresel barış, istikrar ve önemli katkıları kabul edildi. İkinci toplantıya ev sahipliği yaptığı için Türkiye’ye teşekkür edildi ve üç kardeş ülkenin karşılıklı diyalog ve iş birliğinin geliştirilmesine dikkat çekildi. Beyannamede, bölgesel bağlantılılık, ulaşım, ticaret, enerjii, halklar arası münasebetler, eğitime, sosyal ve kültürel değişim ve turizme katkıda bulunacak alanlarda iş birliğini daha da genişletmeye kararlı olunduğu da ifade edildi.
Her Türlü Tehdide Karşı Ortak Çaba Gösterilmesi Gerek
Yapılan toplantı ardından imzalanan İstanbul Beyannamesi’nde, iç ve dış tehditlere karşı ortak hareket etme kararı alındı. Kardeşlik ve ortak hareket etme çabalarını vurgulayan beyannamede; devletlerin bağımsızlığı, toprak bütünlüğü, sınırların dokunulmazlığı, bölgelerin huzuru ve refahı ve terör örgütlerine karşı mücadele için ortak bir şekilde hareket edilmesi gerektiği vurgulandı. Yükselen ırkçılık, yabancı düşmanlığı ve islamafobiye karşı da endişelerin olduğu belirtilerek, beraber mücadelenin önemli olduğuna dikkat çekildi.
Beyanname ile ilgili olarak TBMM Başkanı Şentop, "Kardeş Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasındaki parlamentolar arası diyaloğu artırmak amacıyla başlattığımız üçlü Meclis Başkanları inisiyatifinin ilkini geçtiğimiz yıl Azerbaycan'ın ev sahipliğinde başarılı bir şekilde tamamlayarak Bakü Beyannamesi'ni imzalamıştık. Bugünkü toplantımızda da önemli konuları ele aldık ve iş birliğimizi daha da geliştirmeye yönelik fikir alışverişinde bulunduk. Tarihi, kültürel ve beşerî kardeşlik zemininde gelişen ilişkilerimiz, bugün siyasi olarak da en üst seviyelerinde bulunuyor. Üç ülke arasındaki bu müstesna yakınlık, milli davalarımızda ve zor zamanlarımızda da kendini gösteriyor. Bugün imzaladığımız İstanbul Beyannamesi'nde FETÖ, PKK/ YPG ve DEAŞ gibi tüm terör örgütlerine ve bunların uzantılarına karşı ortak çaba gösterilmesi gerektiğinin altını çizdik. Ortak ve somut bir uluslararası eylem gerektiren ırkçılık, yabancı düşmanlığı, İslamofobi ve nefret söyleminin dünya çapındaki tehdit edici yükselişine ilişkin endişelerimizi vurguladık.” dedi.
Başkan Şentop konuşmasında, bütün dünyada sorun haline gelmiş mülteci krizine ve Kıbrıs meselesine de değindi. “Uluslararası topluma mülteci krizinin ana nedenleriyle mücadele etmek için ortak eylemlerde bulunma ve külfet ve sorumluluğu adil bir şekilde paylaşma çağrısında bulunduk. Kıbrıs meselesinde adil, sürdürülebilir, gerçekçi ve karşılıklı olarak kabul edilebilir bir çözümü desteklediğimizi; Ege ve Doğu Akdeniz'de ise uluslararası hukuka uygun bir yaklaşımın elzem olduğunu vurguladık. Azerbaycan'ın kurtarılmış topraklarının yeniden inşası ve rehabilitasyonuna verdiğimiz desteğin, ayrıca Cammu-Keşmir ihtilafının insani yönünün altını çizdik" sözlerini dile getirdi.
Kararlar Üç Ülkenin İş Birliğine Katkı Sağlayacak
Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Başkanı Sahibe Gafarova, toplantının açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan Üçlü Meclis Başkanları Birinci Toplantısının üzerinden bir yıl geçtiğini anımsatarak; İstanbul’da yapılan toplantıda alınan kararların üç ülkenin iş birliğine büyük katkı sağlayacağını söyledi.
Gafarova konuşmasında, 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü’nün kutlandığını hatırlatarak, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde Türk halkının, vatanına, bağımsızlığına ve egemenliğine sahip çıktığını söyledi. Aynı zamanda Azerbaycan halkı ve devletinin bu darbe girişimini kınadığını söyleyerek ve her zaman kardeş ülke Türkiye’nin yanında olduklarını söyledi.
Gafarova, üç ülke arasındaki ilişkilerin sürekli geliştiğini vurgulayarak, Karabağ işgali sürecinde Türkiye ve Pakistan’ın, Azerbaycan’a destek olduğunu ve bu desteğin üç ülke arasındaki dayanışmayı arttırdığını söyledi. Destek ve dayanışmanın artmasının ise ilişkileri daha da derinleştirdiğini ifade etti.
Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan meclis başkanlarının katılımıyla gerçekleşen toplantıda alınan kararlar çerçevesinde, üç ülke arasındaki iş birliğinin bölgeye yeni bir ortak eylem çerçevesi kazandırdığını vurgulayan Gafarova, "Üç ülke meclis başkanları, uluslararası prensipleri kendine rehber olarak almış ve barışı, istikrarı, ilerlemeyi desteklemektedir. Genel ilgi alanı olan bu platformu oluştururken, bölgesel ve küresel konulara yakın iş birliği yapmak, uluslararası parlamenterler örgütleri çerçevesinde üç kardeş ülkenin parlamentosu arasındaki ilişkilerimizi geliştirmek bizim en önemli amaçlarımızdan biridir. Son dönemde uluslararası parlamenter örgütlerin toplantılarında çeşitli etkinliklerle bu görevimizi yerine getirdik ve ortak faaliyetlerimizle daha da zenginleştirdik. Bence biz yasama organlarının temsilcileri olarak ticaret, ulaşım, yatırım, enerji, eğitim, turizm, kültürel alışveriş gibi alanlarda hükümetlerimizin çabalarını tam olarak desteklemeliyiz." sözlerini dile getirdi.
Gafarova, Ermenistan’ın müzakereler için soyut bir adım atmadığını belirterek, Karabağ’da barış ve istikrarın sağlanmasının tek yolunun, Ermenistan’ın yükümlülüklerini yerine getirmesiyle gerçekleşebileceğini ifade etti.
Gıda ve Enerji Sorunu Karşısında İş Birliği Yapılmalı
Toplantıya katılan Pakistan Milli Meclik Başkanı Raca Pervez Eşref, Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan’ın, dünya ve bölge genelinde barış ve güvenlik konularında tutarlı ve anlamlı bir şekilde bir araya gelerek, bu üç ülkenin ortak hedeflere doğru gitmeyi önemsediğini vurguladı.
Başkan Eşref, üç ülkenin yasa dışı işgallere ve terörizm hareketlerine karşı birbirine destek verdiğini söyledi. "Bu noktada yapılması gereken şey, ortak yönetişimle birlikte bölge içerisinde güvenliği tesis edecek koşulların ve şartların sağlanmasıdır. Hepimizin de farkında olduğu gibi Afganistan'da terörist faaliyetler çoğalarak karşımıza çıkıyor. Terörizmle mücadele etmeyi kendine amaç edinmiş bir ülke olarak Pakistan, sürekli olarak bölgesel güvenlik için ne yapılması gerekiyorsa bunu yapmaya hazır. İki kardeş ülke ile yakın iş birliğini sürdürerek bölgesel güvenliğini sağlamaya çalışıyor ve destek veriyor." ifadelerini kullandı.
Eşref Rusya-Ukrayna savaşının ciddi bir tehdit olduğunu ve dünyanın bu savaştan sosyoekonomik anlamda etkilendiğini söyledi. "Bu durum, dünyada ve Avrupa'da yeni bir güvenlik mimarisi ortaya çıktı. Aynı zamanda gıda ve enerji sorunu da bu savaş sonrasında ortaya çıkan ve dünyayı zorlayan bir durum. Dolayısıyla yeni stratejiler ortaya koymalıyız. Daha çok iş birliği konusunda adımlar atmak zorundayız." dedi.
Başkan Eşref, üç ülke arasındaki barış, güvenlik, ticaret, yatırım, bilim, teknoloji, eğitim ve kültür alanlarında iş birliğini geliştireceğini düşündüklerini söyleyerek; “Pakistan, Türkiye ve Azerbaycan ile ilişkilerine büyük önem atfediyor. Bugünkü etkinlik paylaşılan barış ve refah hedeflerimizin bir göstergesidir. Bu vesileyle şunun altını çizmek istiyorum. Biz, Pakistan olarak Azerbaycan'a meşru davasında, toprak bütünlüğü davasında, haksız işgale karşı mücadelesinde destek vermeye devam edeceğiz. Pakistan, Türkiye'nin Kuzey Kıbrıs (Türk Cumhuriyeti) konusundaki perspektifine destek vermeye devam edecek. Ayrıca Azerbaycan ve Türkiye'ye Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları çerçevesinde Keşmir davasında kendi geleceğini tayin etme hakkını destekleri için teşekkür ederim." dedi. Konuşmalarının ardından üç meclis başkanı İstanbul Beyannamesini imzaladı.
