Uluslararası Nizami Gencevi Merkezi tarafından gerçekleştirilen 9. Global Bakü Forumu "Küresel Dünya Düzenine Tehditler" temasıyla 16-19 Haziran 2022 tarihleri arasında başkent Bakü'deki Gülistan Sarayı’nda düzenlendi. 53 ülkeden yaklaşık 400 katılımcıyı ağırlayan forum birçok alanda son derece verimli panele ev sahipliği yaptı. Katılımcılar, 19 Haziran'da Azerbaycan'ın işgalden kurtarılmış topraklarını da ziyaret etti. Bu çerçevede, birçok ülkeden Azerbaycan’a gelen katılımcı Fuzuli ve sonrasında Şuşa'ya gitti.
Türkiye’nin Bakü Büyükelçiliği’nin Twitter hesabından yaptığı paylaşımda; foruma, önceki dönem Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallar Heyeti Başkanı ve İzmir Milletvekili Binali Yıldırım, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, eski TBMM Başkanı ve Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, BM 75. Genel Kurul Başkanı İstanbul Milletvekili Volkan Bozkır’ın katıldığı belirtildi.
Uluslararası Nizami Gencevi Merkezi Eş Başkanları Letonya'nın eski Cumhurbaşkanı Vaira Vike-Freiberga ve İsmail Serageldin’in yanı sıra, Arnavutluk Cumhurbaşkanı Ilir Meta, Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Şefik Caferoviç, Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili, Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, BM Cenevre Ofisi Direktörü Tatiana Valova ve Arap Birliği'nin 8. Genel Sekreteri, Mısır'ın eski Dışişleri Bakanı Ahmed Abul Ghait de forumun katılımcıları arasındaydı.
Cumhurbaşkanı Aliyev: “Ermenistan Azerbaycan'a Karşı Herhangi Bir Toprak İddiasından Kaçınmalıdır”
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in hitabında, Azerbaycan'da "Dağlık Karabağ" adında bir idari birim bulunmadığını hatırlattı ve Karabağ'ın statüsüne ilişkin bazı beyanlar duymaya başladıklarını ifade ederek, bu yaklaşımın faydasız ve Ermenistan için tehlikeli bir yaklaşım olduğunu belirtti.
Ermenistan’ın Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü sorgulamaya devam ettiği takdirde, Azerbaycan'ın başka seçeneği kalmayacağını ve Ermenistan'ın toprak bütünlüğünü sorgulayacağını kaydeden Aliyev, Ermenistan'ın toprak bütünlüğünü sorgulamaya tarihsel olarak da haklarının bulunduğunu belirtti. Aliyev şöyle konuştu; “Son yüzyılın tarihi, Sovyet hükümetinin 1920'de Azerbaycan'ın tarihi bölgesi olan Zengezur'u kopararak Ermenistan'a verdiğini açıkça gösteriyor. Bu nedenle, Ermenistan Karabağ'daki Ermeniler için statü talep ediyorsa, Azerbaycan neden Batı Zengezurlu Azerbaycanlılar için statü talep etmesin. Çünkü oranın tamamında Azerbaycanlılar yaşıyordu. Bu konu çıkmaz bir duruma neden olabilir. Ermenistan hükümeti, 2. Karabağ Savaşı'nın derslerini unutmamalı, bu dersleri iyi öğrenmeli ve Azerbaycan'a karşı herhangi bir toprak iddiasından kaçınmalıdır.”
İlham Aliyev: “Minsk Grubu’nu Canlandırma Girişimlerinin Etkisiz”
Aliyev açılış hitabında ayrıca, Zengezur Koridoru’nun bir an önce açılması gerektiğini vurgulayarak, koridorun gelecekte bölgesel barışın temel unsurlarından biri olacağını söyledi. “Bize bu iletişim yolu sunulmazsa, barıştan bahsetmek zor olacak ve Azerbaycan ile Ermenistan arasında bir arada yaşama ve normal komşuluk ilişkileri kurmaya yönelik tüm çabalar başarısız olacaktır. Bunun önemli bir konu olduğunu ve Azerbaycan'ın bunu talep etme hakkı olduğunu bir kez daha belirtmek istiyorum.” diye konuşan Aliyev, AGİT Minsk Grubu’nun işgal dönemi boyunca etkisizliğine de değindi. Aliyev, Azerbaycan’ın Karabağ’daki sorunu çözdükten sonra Minsk Grubu'nun faaliyet göstermesine gerek kalmadığını belirtti. Forumda önemli açıklamalar yapan Aliyev ayrıca, özellikle Rusya-Ukrayna savaşından sonra Minsk Grubu'nun üç eş başkanlık görevini yürüten ülkesinin bir araya gelemeyeceğinin açık olduğunu ifade etti. Minsk Grubu işlevini kaybettiğini dile getiren Cumhurbaşkanı Aliyev, Minsk Grubu’nu canlandırma girişimlerinin etkisiz olduğunu da kaydetti.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, enerji güvenliğinin dünya gündeminin önemli konularından biri olduğunu, 4 Şubat 2022 tarihinde Güney Gaz Koridoru Danışma Konseyi'nin yıllık toplantısının Bakü’de gerçekleştirildiğini ve gelecekte atılabilecek adımların ele alındığını kaydetti. Avrupa'daki durumun çarpıcı biçimde değiştiğini ifade eden Aliyev, Azerbaycan'ın hidrokarbon kaynaklarına olan talebin arttığını söyledi. “Birçok ülkenin artan talebini karşılamak için elimizden geleni yapıyoruz” diyen Aliyev, Avrupa Komisyonu ile bir enerji diyaloğu başlattıklarını dile getirdi.
TDT Aksakallar Heyeti Başkanı Yıldırım, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Mesajını İletti
Cumhurbaşkanı Aliyev’den sonra Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallar Heyeti Başkanı Yıldırım açılış oturumundaki hitabında, Zengezur Koridoru’nun, Avrupa ile Asya arasındaki bağların daha etkin olarak kurulması ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi için büyük önem taşıdığını ifade etti. Yıldırım, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın mesajını da katılımcılarla paylaştı.
Binali Yıldırım, Türkiye'nin gerçeklere dayalı olarak uluslararası adaletin tesisi için tutarlı ve kapsamlı çalışmalar yaptığına dikkat çekerek Güney Kafkasya'nın barış, dostluk ve işbirliği bölgesi haline gelmesi gerektiğini vurguladı. Yıldırım, 26 yıl boyunca BM, AGİT Minsk Grubu ve diğer uluslararası kuruluşların Karabağ sorununu çözmeye çalışsa da sonuç alınamadığını, ancak Azerbaycan’ın kendi imkanları ve gücüyle 44 günlük Vatan Muharebesi’nde işgal altındaki topraklarını azat ettiğini belirtti.
Binali Yıldırım’dan Cumhurbaşkanı Aliyev’e Anlamlı Hediye
Cumhurbaşkanı Aliyev, Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallar Heyeti Başkanı Yıldırım’ı kabul etti ve bir görüşme de gerçekleştirdi. Yıldırım, görüşmede Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın selamlarını iletti, Cumhurbaşkanı Aliyev de teşekkür ederek, Yıldırım’dan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a selamlarını iletmesini rica etti. Görüşmenin ardından Yılıdırm, Cumhurbaşkanı Aliyev’e kılıç hediye etti ve kılıcı Aliyev’e verirken Fatih Sultan Mehmet’in kılıcının aynısı olduğunu ifade ederek, “Karabağ fatihi Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e hediye edildiğini” belirtti. Görüşmeye Azerbaycan tarafından Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hikmet Hacıyev, Türkiye’den ise Tarım Bakanı Vahit Kirişci ve Bakü Büyükelçisi Cahit Bağcı da iştirak etti.
Hikmet Çetin: “Azerbaycan, Türkiye ile Ermenistan Arasındaki Normalleşme Sürecini Destekliyor”
Eski TBMM Başkanı ve Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin, forumda yaptığı konuşmasında, Türkiye ve Ermenistan ilişkilerin normalleşmesine ilişkin süreç hakkında dinleyicilere bilgi vererek iki ülke tarafından da özel temsilciler atadığını ve özel temsilcilerin üç defa bir araya geldiklerini ifade etti. Azerbaycan’ın Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecini desteklediğini belirten Çetin, Azerbaycan topraklarının işgal edilmesi üzerine Türkiye’nin Ermenistan ile sınırlarını kapattığını kaydetti. Konuşmasında bölgenin büyük bir potansiyeli olduğunu, bu potansiyeli artırmak ve kullanmak gerektiğini, bunun için bölge ülkeleri arasında kalıcı barış ve iyi ilişkiler tesis edilmesinin gerektiğini dile getirdi.
Hikmet Hacıyev’den Türkiye, Pakistan ve Suudi Arabistan’a Teşekkür
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hikmet Hacıyev de forumun katılımcılarındandı. Hacıyev konuşmasında “Azerbaycan bağımsızlığının ilk yıllarında işgal ve etnik temizliğe maruz kaldı. Ukrayna'nın karşılaştığı zorlukları anlıyoruz, çünkü 30 yıl önce Azerbaycan da bir krizle karşı karşıya kaldı. O dönemde Azerbaycan adil bir yaklaşım ummasına rağmen uluslararası toplum sessiz kaldı.” diye konuştu. Hacıyev konuşmasında zor dönemde Azerbaycan halkına destek olan ve Ermenistan ile diplomatik ilişki kurmayan Türkiye, Pakistan ve Suudi Arabistan'a teşekkürlerini iletti.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Memmedov: “Ermensitan’dan Somut Adımlar Bekliyoruz”
Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımcısı Elnur Memmedov ise Forumda yaptığı konuşmada, Azerbaycan'ın Ermenistan'dan barış anlaşmasının imzalanması için somut adımlar beklediğini dile getirdi. Azerbaycan’ın, Ermenistan'a beş temel ilke sunduğunu ifade eden Bakan Yardımcısı Memmedov, Güney Kafkasya'nın kalkınması için barış sürecinin hızlandırılması gerektiğini ifade ederek, bu kapsamda Azerbaycan’ın Gürcistan ile ilişkilerinin iyi bir örnek olduğunu sözlerine ekledi.
“Azerbaycan'ın Karabağ ve Doğu Zengezur Ekonomik Bölgelerinin Yeniden İnşa ve Kalkınma Vizyonu” Şuşa’da Ele Alındı
Bakü’de önemli konuların tartışıldığı panellerden sonra Şuşa’da gerçekleştirilen oturumun başlığı ise “Azerbaycan'ın Karabağ ve Doğu Zengezur Ekonomik Bölgelerinin Yeniden İnşa ve Kalkınma Vizyonu” olarak belirlendi. Oturumunun moderatörlüğünü ise Nizami Gencevi Uluslararası Merkezi Eş Başkanı İsmail Serageldin üstlendi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanının Şuşa Özel Temsilcisi Aydın Kerimov, Azerbaycan Cumhurbaşkanının Karabağ Ekonomik Bölgesi (Şuşa hariç) Özel Temsilcisi Emin Hüseynov ve Azerbaycan Cumhurbaşkanının Zengilan Özel Temsilcisi Vahid Hacıyev, oturumda fikirlerini konuklarla paylaştı ve işgalden kurtarılan topraklarında yoğun şekilde devam eden restorasyon ve imar çalışmaları hakkında katılımcılara bilgi verdi.
